آرشیو دی ماه 1399

آيين نامه حفاظتي وسايل حمل و نقل و جابجا كردن مواد و اشيا در كارگاه ها
 
فصل اول -تعاريفمنظور از دستگاه هاي بالابر در اين قسمت ماشين هائي است كه مي تواند بار را در امتداد افقي حركت دهد (به استثناي آسانسور حمل افراد و بار) و انواع آن به شرح زير است .
براي اينكه شما از خدمات شركت هاي معتبر جرثقيلي كه تمام ايين نامه ها را اجرا مي كنند اطلاع داشته باشيد بهتر است از همان ابتدا تحقيقات خود را كامل كنيد بااندكي پرس وجو از همكاران وسرچ در گوگل مي توانيد بهترين اين شركت ها را پيدا كنيد من معرفي يكي دو نمونه از اين برندهاي جرثقيل مي پردازمhttp://tehranjaresaghil.com/https://tehranjarsaghil.com/
الف – جر ثقيل(Grane) بالابري است كه بتواند با ري را در حال آويزان در امتداد قائم و افقي جابه جا كند.
ب- جرثقيل متحرك (Travelling Crane) جرثقيلي است كه در روي يك يا چند ريل حركت كند.
ج- جرثقيل با پل متحرك (Overhead Travelling Crane) جرثقيل متحركي است كه در ارتفاع مناسبي زير سقف كارخانه روي ريل حركت كرده و بتواند بار را در امتداد طول و عرض و ارتفاع كار جابجا نمايد.
د- جرثقيل با در وازه متحرك (Gantry Crane) جرثقيل متحركي است كه بر روي دو پايه خرپائي شكل سوار بوده و مجهز به چند بالابرنده عمودي باشد و بتواند بار را با خود از نقطه اي به نقطه ديگر در روي ريل و در مسير خود حمل كند.
هـ – جرثقيل يك ريلي (Monorail Crane) جرثقيل متحركي است كه دستگاه بالابر و اطاقك فرمان آن (در صورت وجود) در حال آويز توسط چرخ هائي كه روي يك ريل فوقاني حركت مي كند جابجا گردد.
و- جرثقيل متحرك موتوري(Locomotive Crane) نوعي جرثقيل است كه بر روي وسيله نقليه موتوري سوار شده است.
ز- جرثقيل بازوئي (Jib Crane) نوعي جرثقيل ثابت يا گردان است كه داراي بازوئي افقي يا مايل بوده و كابل نگهدارنده با ر به وسيله بازوي مزبور نگهداري مي شود. در اين دستگاه موقعيت قلاب با نسبت به محور دوران جرثقيل توسط طول و شيب باز و تعيين مي گردد و در بعضي موارد كه بازوي جرثقيل افقي است ممكن است با ر توسط اطاقك متحركي (Trolley) جا بجا شود.
ح- جرثقيل متحرك زميني (Portable floor hoist) نوعي جرثقيل است كه روي چرخ سوار بوده و روي زمين حركت مي كند.
ط- جرثقيل سكو دار (چرخ چاه) (Tiering hoist) نوعي جرثقيل است كه داراي سكوي مخصوص جهت قرار گرفتن بار و حمل آن به قسمت ها و انبار كردن در ارتفاعات و جاهاي مختلف باشد.
ي- جرثقيل ساختماني (چرخ چاه) (Crabs and Winches) جرثقيل ثابتي است كه زنجير يا كابل بالابر در روي استوانه اي پيچيده شده و پايه دستگاه به وسيله پيچ هاي فواندانسيون يا وسيله ديگري به زمين محكم شده باشد.
ك- جرثقيل الكتريكي (Electric hoist) جرثقيل ثابت يا متحركي است كه استوانه حامل كابل يا زنجير توسط موتور الكتريكي به حركت درآيد و بار را بالا و پائين ببرد. اين بالابر ممكن است مستقلا كار كرده يا به عنوان بالا بر فرعي براي دستگاه بالابر ديگر مورد استفاده قرار گيرد.
ل- جرثقيل بادي (Pneumatic hoist) جرثقيل است شبيه با لابر بند (ك) كه نيروي محرك آن هواي فشرده مي باشد.
م- جرثقيل زنجيري (Chain hoist) جرثقيل ثابت يا متحركي است كه با دست بكار مي افتد و شامل يك يا چند چرخ زنجيري مي باشد.
ن – جرثقيل قرقره اي (lock and Tackle B ) بالابر ثابت يا متحركي است كه با دست كار كرده و شامي يك يا چند قرقره ها و قلاب با منتقل مي گردد.
ص- لوازم بستن و بلند كردن بار (Hoisting Tackle) شامل طناب كابل فولادي زنجير و ادوات اتصال آنها به يكديگر از قبيل (حلقه قلاب، بست كابل، و غيره ) مي باشد.
 
فصل دوم ـ كلياتساختمان و نگهداري
ماده 1 – به طور كلي در بالابرها نكات زير بايد رعايت شود.
الف – قسمت هاي مختلف بدنه و وسايل انتقال نيرو و ساير لوازم داراي استقامت كامل مكانيكي آنها به تصويب مقام صلاحيتدار رسيده باشد.
ب – دستگاه بايد در همه حال (چه در موقع كار و چه در توقف) بازديد و نگهداري شده و در تعمير آن دقت كافي مبذول گردد.
ج- هر روز توسط متصدي دستگاه مورد بازديد قرار گرفته و حداقل هفته اي يك بار به وسيله متخصص مربوطه كه مسئوليت كلي و فني آنرا به عهده دارد دقيقا بازرسي شود .
نشا ندادن ظرفيت مجاز
ماده 2 – حداكثر ظرفيت مجاز با لابر بايد از طرف كارخانه سازنده به طور مشخص و خوانا د ر روي هر دستگاه نوشته شده باشد.
ممنوعيت بلند كردن بار اضافه بر ظرفيت
ماده 3- در تمام بالابر ها بلند كردن با ر بيش از ظرفيت مجاز ممنوع است مگر هنگام آزمايش دستگاه .
ماده 4- هميشه بايستي با به طور ملايم بالا و پائين آورده شود به طوري كه در شروع بلند كردن يا حين پائين آوردن و توقف ضربه اي به دستگاه وارد نگردد.
پيچ و مهره ها:
ماده 5- در دستگاه هاي بالابر كليه پيچ و مهره هاي اتصال بايد طوري ساخته و حديده و قلاويزه شده باشند كه طول پيچ در هر يك كافي بوده و در صورت لزوم بتوان مهره ها را محكم نمود همچنين پيچ و مهره هاي قطعات متحرك بايد توام با واشرهاي فنري و غيره باشد تا از شل شدن مهره جلوگيري بعمل آيد.
قطر استوانه نگهدارنده كابل هاي بالابر
ماده 6- قطر استوانه هاي نگهدارنده كابل نبايد كمتر از 30 برابر قطر كابل باشد. به شرط اينكه لااقل مساوي سيصد برابر قطر كلفت ترين سيم كابل باشد. ولي ارجح است كه قطر استوانه مزبور مساوي 450 برابر ضخيم ترين سيم كابل در نظر گرفته شود.
ماده 7- دو سر استوانه نگهدارنده كابل بايد داراي لبه باشد به طوري كه حداقل بلندي اين لبه ها كمتر از 2.5 برابر قط كابل مربوطه نباشد .
ماده 8- لبه دو سر استوانه هاي نگهدارنده كابل بايد بطور مؤثر و مطمئن به استوانه مربوطه محكم شده باشد.
تجهيزات الكتريكي
ماده 9- كليه تجهيزات الكتريكي دستگاه هاي با لابر بايد با آئين نامه هاي حفاظتي وسائل و تأسيسات الكتريكي مطابقت نمايد.
حداكثر بالا بردن بار
ماده 10- د ربالابر هائي كه با موتور الكتريكي كار ميكنند بايد وسائلي تعبيه شده باشد تا هنگامي كه بار به حداكثر ارتفاع پيش بيني شده رسيد بتواند خودكار محرك الكتريكي را از كار بيندازد.
ترمزهاي حفاظتي
ماده 11- بالابرها بايد داراي ترمزهاي حفاظتي باشند و اين ترمزها بايد طوري تعبيه و محاسبه شده باشند كه بتواند باري معادل يك برابر و نيم ظرفيت مجاز با لابر را نگهداري نمايد .
طنابهاي فرمان براي بالابرهايي كه از پائين هدايت مي شوند
ماده 12- طناب هاي فرمان در بالابرهائي كه از پائين هدايت مي شوند (اعم از بالابرهاي الكتريكي و بادي) بايد داراي جداكننده مخصوص باشند كه اين طنابها به طور مجزا از داخل سوراخ هاي آن عبور كرده و مانع پيچيده شدن و روي هم افتادن آن بشود. ضمنا اين طنابها بايد به ترتيبي علامت گذاري شود كه به طور واضح جهت حركت بار را در اثر كشيدن هر يك از طنابهاي مزبور مشخص نمايد .
ماده 13- دسته هاي اهرم طناب هاي فرمان براي بالابرهاي الكتريكي و بادي كه از پائين هدايت مي شود بايد به شكلي ساخته شده باشد كه به طور مشخص از هم متمايز گردند. به طوري كه كارگر مربوطه به آساني تشخيص دهد كدام اهرم براي بالا بردن و كداميك براي پائين آوردن با ر است .
ماده 14- در كارگاه هاي مختلف يك مؤسسه صنعتي كليه دسته هاي اهرم طناب هاي فرمان جرثقيل هايي كه از پائين هدايت مي شود بايد داراي يك شكل بوده و ترتيب قرارگرفتن آنها از نظر جهت حركت بار يكنواخت باشد.
بازرسي
ماده 15- قبل از به كار انداختن با لابر نو بايد تمام قسمت هاي آن توسط شخص صلاحيت دار بازرسي و آزمايش شود.
ماده 16- قطعات ياتاقان ضره خور دستگاه هاي بالابر و همچنين قطعات ياتاقان هاي مربوط به چرخ هايي كه روي ريل حركت مي كند. (در صورت وجود) بايد:
الف – همه روزه قبل از استفاده از دستگاه بالابر به منظور پي بردن به قسمت هاي شل شده و خورده شده توسط كارگر مربوط دقيقا باز ديد شود.
ب- هر هفته يكبار به وسيله يك نفر متخصص تمام قسمت هاي آن دقيقا و كاملا بازديد شود.
ج- حداقل هر دوازده ماه يك بار بوسيله يك نفر متخصص مسئول تمام قسمت هاي آن قسمت هاي آن دقيقا و كاملا بازرسي شود.
د- پس از هر تعمير كلي تمام قسمت هاي دستگاه بالابر توسط يك نفر متخصص مسئول آزمايش شود.
ماده 17- كابل ها، زنجيرها، زنجير ها، تسمه ها، طنابها، قلاب ها و به طور كلي لوازمي كه جهت بلند كردن بار مورد استفاده قرار مي گرد همه روزه بايد به وسيله كارگران علامت دهنده و يا اشخاص ديگري كه به عنوان كمك به كارگر بالابر از روي زمين دستور مي دهند مورد بازديد قرار گيرد.
ماده 18- كابل ها، زنجيرها، تسمه ها، طناب ها، قلاب ها، شيارها، ترمزها و لوازم خود كار الكتريكي بايد حداقل هر سه ماه يكبار توسط متخصص مسئول كاملا و دقيقا مورد بازرسي قرار گيرد.
ماده 19- پس از هر بازرسي و آزمايش (موضوع بند ج و بند د ماده 16 و ماده 18) مقام يا متخصص مسئول بايد گواهي نامه اجازه كار صادر نمايد اين گواهي نامه بايد هميشه به وسيله مؤسسه مربوطه بايگاني و نگهداري شود و در هنگام لزوم ارائه گردد.
علامت دادن
ماده 20- هدايت در بالا بردن و پائين آوردن و حمل و نقل بار توسط دستگاه هاي بالابر بايد به وسيله علائم مشخصه يكنواخت و قابل فهم كه توسط مقام صلاحيتدار تعيين شده است به عمل آيد به طوري كه هر حركت داراي يك علامت مجزا بوده و بهتر است كه اين علائم به وسيله بازو يا دست داده شود.
ماده 21- در مواردي كه بيش از يك نفر كمك براي بالا بردن بار وجود داشته باشد بايد علائم فقط به وسيله يكي از آنها (زنجيربان، قلاب زن طناب بند و غيره) كه هميشه در ميدان ديد راننده بالابر قرار دارد داده شود. در هر حال راننده بالابر بايستي از علامت توقيفي كه توسط هر يك ازافراد كمكي فوق الذكر داده مي شود اطاعت نمايد.
نقل و انتقال بار
ماده 22- بار بايد عموما به طور عمودي بالا و پائين آورده شود به طوري كه در حال بلند كردن نوسان نداشته باشد.
ماده 23- در مواردي كه لازم است بار به طور مايل بلند شود بايد:
الف – احتباطات لازم بعمل آيد كه كارگران مربوطه در معرض خطر قرار نگيرند.
ب- عمل بلند كردن چنين نوع باري بايد در حضور شخص مسئول انجام پذيرد.
ماده 24- قبل از علامت دادن براي بالابردن بار علامت دهندگان بايد مطمئن باشند كه :
الف – تمام طناب ها، كابل ها، تسمه ها، زنجيرها، چنگك ها و ساير وسايل اتصال دهنده به طور صحيح بار را در بر داشته و محكم به يكديگر و به قلاب وصل شده باشند.
ب – با مورد نظر بايد كاملا ميزان و متعادل بوده و مانعي در سر راه آن قرار نگرفته باشد به طوري كه در اثر تصادم با آن سبب جا بجا شدن و يا احيانا خراب شدن بار و يا مانع مزبور گردد.
ج- ساير كارگران در اثر بالا بردن بار در معرض خطر و تصادم قرار نگيرند.
ماده 25- هر گاه به عللي بلند كردن بار درست انجام نگيرد كارگر علامت دهنده بايد فورا دستور نگهداشتن بار و علامت پائين آوردن بار را براي تنظيم مجدد بدهد .
ماده 26- هنگام تغيير مكان افقي يا پائين آوردن بار علامت دهندگان بايستي حركت را طوري هدايت كنند كه بار با اشياء ديگري تصادم نكند.
ماده 27- رانندگان دستگاه هاي بالابر بايد توجه داشته باشند حتي الامكان از حمل بار از بالاي سر اشخاص اجتناب نمايند.
ماده 28- هنگام حمل بارهاي خطرناك مانند مواد مذاب و بارهايي كه به وسيله جرثقيل مغناطيسي حمل مي شود بايد علائم مخصوص داده شود كه كارگران خود را به محل امن برسانند و تا رسيدن كارگران به محل امن بايد حركت بالابر متوقف شود.
ماده 29- هنگامي كه بالابرها در محل تعمير يا داراي بار باشند نبايد بالاي مسير ماشين ها متحرك قرار گيرند.
ماده 30- كارگر علامت دهنده قبل از باز كردن اتصالي هاي بار بايستي اطمينان حاصل كند كه كارگري در اطراف بار و در معرض خطر نيست.
ماده 31- هنگامي كه بالابرها بدون با كار مي كنند بايد:
الف- كارگران علامت دهنده و كارگران طناب بند قبل از دستور حركت زنجير و يا كابل را به قلاب مربوطه به نحو مطمئن محكم نمايند.
ب- رانندگان بالابر قلاب بالابر را قبلا به ارتفاع مناسبي برسانند به طوري كه فاصله كافي بين قلاب و اشخاص يا اشياء وجود داشته باشد.
ماده 32- رانندگان بالابر نبايد دستگاه را هنگام داشتن بار ترك كنند.
 
فصل سوم – جرثقيل ها ساختمان 
خطرات مربوط به جرثقيل هاي متحركخطرات مربوط به جرثقيل هاي متحرك
جرثقيل
ماده 33- كليه قطعات جرثقيل كه تحت كشش و فشار واقع مي شوند و ممكن است در معرض ضربه نيز قرار گيرند بايستي از فولاد يا فلز ديگري كه داراي مشخصات مشابه فولاد باشد ساخته شوند.
ماده 34- جرثقيل ها بايد نوعي ساخته شده باشند كه روغن كاري مطمئن و بازرسي قسمت هاي مختلف آن ميسر باشد.
حفاظ قسمت هاي انتقال نيرو
ماده 35- تمام چرخ دنده ها و ساير قسمت هاي متحرك كه براي انتقال نيرو بكار ميروند بايد طبق مقررات مربوطه داراي حفاظ باشند.
الكترومغناطيس بالابرها
ماده 36- هر گاه بالابري با الكترومغناطيس مجهز شده باشد بايد نكات زير اعايت شود.
الف- مدار جريان الكترومغناطيس بايد بطور مطمئن نگهداري و حفاظت شده و مقاومت عايق اين مدار بطور منظم مورد آزمايش قرار گيرد.
ب- كليدهاي كنترل ماگنت بايد طوري قرار گرفته و حفاظت شده باشند كه خودبخود امكان باز شدن آنها و نتيجه قطع جريان مدار موجود نباشد.
ج- كابل مدار جريان الكترومغناطيس در موقع بالا رفتن وپائين آمدن ماگنت بوسيله وزنه تعادل يا قرقره يا وسيله الكتريكي همواره در وضع كشيده شدن قرار گرفته باشد.
ماده 37- ماگنت بلندكننده نبايد هرگز هنگام بيكاري آويزان باشد بلكه بايد روي زمين و يا در محل مخصوص خود قرار گيرد و در مواقعي كه جرثقيل براي كارهاي ديگر مورد استفاده قرار مي گيرد ماگنت آن بايد از قلاب باز شود.
ماده 38- به منظور جلوگيري از ايجاد خطرات ناشي از سقوط بار در جرثقيل هاي مغناطيسي كه بعلت سوختن فيوز يا قطع جريان الكتريكي بوجود مي آيد:
الف- هدايت ماگنت ها بايد توسط انبرها يا گيره هائي كه از جنس غير مغناطيسي ساخته شده انجام شود و كارگران هدايت كننده زير بار قرار نگيرند.
ب- اشخاص و كارگران ديگر به هيچ وجه اجازه ايستادن و يا عبور از نزديكي محلي كه جرثقيل مغناطيسي در آنجا مشغول كار است ندارند.
راهرو براي جرثقيل هائي كه از پائين هدايت مي شوند:
ماده 39- در مورد جرثقيل هائي كه از پائين هدايت مي شوند بايد راهرو آزادي كه حداقل پهناي آن 90 سانتيمتر باشد در تمام طول مسير جرثقيل تعبيه نمود.
اطاق جرثقيل
ماده 40- محل اطاق جرثقيل و طرز ساختمان آن بايد طوري باشد كه راننده جرثقيل همواره بهترين ديد را براي انجام عمليات داشته باشد.
ماده 41- در مواقعي كه رانندگان جرثقيل تسلط كامل به مسير بار نداشته باشند و مسير جرثقيل را نبينند بايد يك يا چند نفر علامت دهنده وجود داشته باشند كه بتوانند علامات لازم را براي انجام عمليات بدهند.
ماده 42- اطاق جرثقيل هائي كه در هواي آزاد كار مي كنند بايد محفوظ بوده و تمام اطراف آن داراي پنجره هائي كشوئي باشد پنجره هاي اطاق جرثقيل بايد بهترين ديد را براي راننده تأمين كند.
جعبه ابزار
ماده 43- روغن دان و ساير ابزار و آچارهاي جرثقيل بايستي در جعبه هاي مخصوصي كه دائما در اطاق جرثقيل يا كنار راهرو آن قرار داده شده نگهداري شوند.
تخصص و مهارت رانندگان جرثقيل
ماده 44- فقط اشخاص زير حق راندن جرثقيل را دارند:
رانندگان مجاز جرثقيل.بازرسان و تعميركاران جرثقيل.كارگراني كه لااقل دو هفته زير نظر راننده خبره و مسئول كارآموزي نموده باشند بطور كلي همه اين افراد بايد به وسائل مكانيكي و الكتريكي جرثقيل آشنائي داشته و همچنين به خطرات ناشي از حوادث مربوطه واقف باشند.ماده 45- براي كارگران جرثقيل كه مشغول هدايت جرثقيل هستند استعمال دخانيات و خوردن و آشاميدن و مطالعه در حين كار ممنوع است .
ماده 46 – كساني ميتوانند در اطاقك جرثقيل يا كاميون جرثقيل دار بكار رانندگي اشتغال ورزند كه از نظر جسماني داراي اجازه مخصوص باشند.
ماده 47- راننده جرثقيل نبايد اجازه دهد كه كسي در روي با ر سوار شده و يا به قلاب و كابل هاي جرثقيل آويزان شده و با آن حمل شود.
 
فصل چهارم – جرثقيل هاي متحرك 
ايمني جرثقيل متحرك Mobile Craneايمني جرثقيل متحرك Mobile Crane
مقررات عمومي
ماده 48- ساختمان – طرز كار و نگهداري جرثقيل هاي متحرك بايد طبق مقررات موضوعه در فصل دوم و سوم اين آئين نامه باشد،
فضاي آزاد جرثقيل متحرك
ماده 49- طرح و نصب جر ثقيل متحرك بايد نوعي باشد كه هميشه فاصله كافي بين قسمت هاي نامبرده در زير وجود داشته باشد.
الف – بين بلندترين نقطه جرثقيل و هر نوع حائل و بنائي كه بالاي آن قرار گرفته .
ب- بين هر قسمت از جرثقيل با ديوارها، ستون ها يا ساير قطعات و اسكلت ها ثابت.
ج- بين دو انتهاي جرثقيل و دو انتهاي ريل هاي مسير آن .
ضريب اطمينان
ماده 50- در محاسبه ساختمان جرثقيل هاي متحرك به فرض وجود حداكثر بار در سخت ترين شرايط بايد ضريب اطميناني براي هر قسمت به شرح زير در نظر گرفت.
الف – ضريب اطمينان 3 براي قلاب بلند كننده د رصورتي كه با دست كار كند.
ب- ضريب اطمينان 4 براي قلاب بلند كننده در صورتي كه با موتور كار كند.
ج- ضريب اطمينان 5 براي قلاب بلند كننده در صورتي كه با مواد خطرناك مانند آهن مذاب و مواد خورنده و غيره بلند كند.
د- ضريب اطمينان 6 براي كابل بلند كننده جرثقيل .
و- ضريب اطمينان 4 براي قطعات اسكلت فلزي جرثقيل
 
فشار باد
ماده 51- جرثقيل هايي كه در هواي آزاد كار مي كنند بايد:
الف – براي فشار حداكثر باد در محل محاسبه شود.
ب- با لوازم احتياطي از قبيل ترمز چرخ ها، كفش ريل ها گيره هاي مخصوص براي نگهداري چرخ ها و ساير لوازم احتياطي به طوري مجهز شده باشد كه اين لوازم احتياطي بتواند در مقابل بزرگترين فشار باد ممكنه در محل مقاومت نمايد.
شاسي جرثقيل
ماده 52- شاسي و قطعات حمال جرثقيل و همچنين پايه هاي نگهدارنده اطاق راننده و يا ترمزهاي نگهدارنده محور محرك جرثقيل ها بايد كلا جوش و يا به شاسي پرچ شده باشند.
لبه براي محافظت ارابه جرثقيل
ماده 53- شاسي ارابه ها و دو انتهاي پل جرثقيل متحرك بايد داراي دو لبه پيش آمده حفاظتي محكم باشد تا در اثر بريدن محور چرخ هاي ارابه و يا شكستن اين جرخ ها از سقوط ارابه جلوگيري گردد.
ماده 54- كليه جرثقيل هاي متحرك بايد داراي لوازم استحفاظي مخصوص باشند كه هر گاه يكي از چرخ هاي معلق ويا چرخ دنده ها شكست و يا شل شد از افتادن آنها به پائين جلوگيري كند.
قلاب حفاظتي جرثقيل هاي يك ريلي
ماده 55- جرثقيل هاي يك ريلي مجهز به حلقه هاي گردان بايد داراي يك يا چند مهار حفاظتي باشد كه بتواند در صورت بريده شدن زنجير بار را نگهدار ي نمايد .
شاسي ارابه جرثقيل هاي متحرك يك ريلي
ماده 56- شاسي ارابه جرثقيل هاي يك ريلي بايد به قسمي محافظت شده باشد كه احتمال تغيير شكل در آن نرود.
وسائل نگهدارنده ضربه گير و حفاظ اطراف ارابه جرثقيل هاي متحرك
ماده 57- جرثقيل هاي متحرك بايد با لوازم زير مجهز باشند:
الف – انتهاي ريل هايي كه جرثقيل روي آنها حركت ميكند و همچنين ريل هايي كه پل متحرك روي آنها رفت و آمد مي نمايد بايد يا به شكل منحني بالا آورده شود يا ضربه گيرهاي مناسبي روي ريل ها نصب گردد به نحوي كه حداقل ارتفاع انحاء ريل ها يا ارتفاع ضربه گيرها برابر بلندي محور چرخ هاي متحرك باشد.
ب – چرخ هاي پل متحرك و چرخ هاي پايه هاي پل و چرخ هاي اطاق فرمان يا ارابه و غيره بايد داراي حفاظ مناسبي باشند كه از طرفين پائينتر از سطح ريل ها و از جلو تا محاذات امتداد داشته باشند . اين حفاظ ها بايد به شكلي تعبيه شده باشد كه از نزديك شدن دست و پا به قسمت هاي گردنده در موقع حركت جلوگيري نمايد.
مسير حركت جرثقيل هاي يك ريلي
ماده 58- مسير حركت جرثقيل هاي يك ريلي بايد بايد طوري تعبيه شده باشد كه جرثقيل به خودي خود نتواند روي يك انشعاب آزاد وارد شود.
ماده 59- در صورتي كه جرثقيل يك ريلي در مسيرهاي مختلف حركت كند بايد ضامن مطمئن بر يا تنظيم دقيق مسيرهاي آن پيش بيني شده باشد .
راهرو جرثقيل هاي يك ريلي
ماده 60- زير جرثقيل هاي يك ريلي لازم است راهرو مناسبي كه رو طرفش به طور مشخص و ابل رويت حط كشي شده باشد تعبيه شود.
سكوها و گذرگاه ها
ماده 61- جرثقيل هاي متحرك بايد داراي ضمائم زير باشند.
الف – نردبان هاي ثابت يا معلق كه هر لحظه به طور مطمئن بتوان به وسيله آنها از زمين به اطاق فرمان و از آنجا به پل جرثقيل متحرك دسترسي پيدا كرد.
ب- سكوها يا گذرگاه هائي به پهناي حداقل 45 سانتي متر در امتداد دو طرف پل و در تمام طول آن .
ج- سكوها و يا گذرگاه هاي به پهناي 30 سانتي متر در دو انتهاي ارابه جرثقيل و در امتداد عمود بر راهرو مربوط به پل .
د- در صورتي كه تعبيه راهرو مطمئن و مناسبي در دو انتهاي اطاق فرمان يا ارابه جرثقيل ممكن نباشد لازم است راهروئي به پنهاي حداقل 38 سانتي متر در دو انتهاي پل متحرك جرثقيل و در امتداد عرضي پل تعبيه شود . به طور كلي سكوها و راهروهاي جرثقيل هاي متحرك بايد محكم ساخته و به طور متناسب كار گذاشته شده باشد و اطراف آن نرده حفاظتي تعبيه گردد.
ماده 62- در ساختمانهاي جديدي كه جرثقيل متحرك در ان كار گذاشته مي شود حداقل فاصله بين كف راهرو جرثقيل و يا سكوي پل و سكوي ارابه جرثقيل متحرك يا هر نوع بنا يا حايلي كه در بالاي آن قرار گرفته است نبايد كمتر از دو متر باشد.
ماده 63- فاصله بين راهرو پل متحرك و خر پاي حامل جرثقيل بايد از 20 سانتي متر كمتر باشد.
ماده 64- صفحات كف راهر و يا سكوي پل متحرك كه در هواي آزاد كار مي كند بايد داراي فواصلي جهت خارج شدن آب باشد. عرض اين فواصل نبايد از 6 ميلي متر بيشتر باشد.
ماده 65- اگر راهرو و يا سكوي معمولي جرثقيل متحرك داراي محل مطمئني براي تعويض و يا تعمير چرخ هاي ارابه انتهائي نباشد بايد سكوي مخصوصي براي انجام اين منظور تعبيه نمود.
ماده 66- در كنار پايه هاي جر ثقيل با دروازه متحرك و موازي با ريل هاي مسير آن بايستي دو راهرو ساخته شود به طوري كه اين راهروها كاملا بدون مانع بوده و پهناي آن ها حداقل 75 سانتي متر و طول آنها تا انتهاي مسير جرثقيل ادامه داشته باشد.
اطاق يا كابين فرمان
ماده 67- جرثقيل هاي متحركي كه هدايت آنها از روي خود جرثقيل به وسيله راننده انجام ميشود بايستي مجهز به اطاق يا كابين فرمان براي راننده بوده و كليه وسايل فرمان در اين اطاق قرار گرفته باشند اين اطاق بايد داراي مشخصات زير باشد:
الف – از موادي ساخته شده باشد كه در مقابل آتش سوزي مقاومت داشته و در صورتي كه در هواي آزاد كار كند در مقابل عوامل جوي محفوظ باشد.
ب- طوري قرار گرفته و مجهز شده باشد كه راننده بتواند از محل كار خود تمام اطراف و محوطه عمليات كار را زير نظر گرفته و حتي موقعي كه لازم باشد به خارج اطاق خم شود خطري براي او پيش نيايد.
ج- نوعي تعبيه و مجهز شده باشد كه راننده را در مقابل مواد سوزاننده و خورنده محفوظ باشد به علاوه مجهز به لوازم استحفاظي در مقابل تمام خطرات ناشيه باشد.
د- نوعي ساخته و مجهز شده باشد كه راننده را در مقابل تشعشعات خطرناك و دود و بخارات سمي و گازهاي مضر محافظت نمايد.
ه – نوعي ساخته و درجاي خود سوار شده باشد كه كمترين لرزش و ارتعاش را داشته باشد .
ماده 68- در صورتي كه در اطاق فرمان بيش از 30 سانتي متر از راهرو مربوط بالاتر باشد بايد پله هاي فلزي ثابتي كه به راحتي عبور را ميسر سازد تعبيه شود.ماده 69- در اطاق فرمان جرثقيل متحرك بايد هميشه يك سطل پر از ماسه و يك دستگاه اطفاء حريقي كه ماده خاموش كننده آن عايق الكتريسته باشد جهت فرو نشاندن آتش در دسترس باشد.
ماده 70 – ارابه هاي جرثقيل هاي متحرك بايد داراي كف باشد.
حفاظت محور چرخ هاي پل جرثقيل
ماده 71- تمام قسمت هاي بر جسته محور چرخ هاي پل جرثقيل بايد به طور مناسب و مطمئن وسيله حفاظ هاي استاندارد پوشيده شده باشد.
لوازم الكتريكي
ماده 72- علاوه بركليد اصلي حركت كه در اطاق فرمان قرار گرفته بايد در قسمت بالاي اطاق فرمان از نقطه اي كه بتوان از روي راهرو براحتي به آن دسترسي پيدا كرد يك كليد اصلي ضامن دار ديگري براي قطع جريان برق تعبيه نمود.
علاوه بر دو كليد فوق الذكر يك كليد ضامن دار مخصوص ديگري كه روي آن عبارت (كليد جرثقيل قيد) شده باشد بايستي طوري قرار داد كه از سطح زمين به آساني بتوان به آن دسترسي داشت اين كليد مخصوصا بايد برق كليه قسمت هاي جرثقيل را كنترل نموده و در موارد لزوم بتواند جريان برق را در تمام مدار جرثقيل قطع كند.
ماده 73- تمام اهرم ها و دسته هاي فرمان كه بوسيله آنها حركت هاي مختلف جرثقيل كنترل مي شود بايد پس از رها كردن بطور خودكار به محل اوليه برگشته و حركت مربوطه را متوقف نمايد.
ماده 74- اهرم هاي كنترل حركت هاي جرثقيل متحرك بايد طوري قرار گرفته باشد كه راننده بتواند به آساني امتداد تغيير مكان خود را ببيند.
دستگاه محدودكننده ارتفاع بالا بردن بار
ماده 75- اين دستگاه بايد داراي شرايط زير باشد.
عمل محدودكردن مستقيما بوسيله قرقره يا قلاب دستگاه بالا برنده انجام پذيرد.مكانيزم دستگاه محدود ساختن ارتفاع بالابردن بار بايستي مستقيما عمل نموده و از فنر واسطه استفاده نكند.دستگاه محدودكننده بايد:الف- داراي قفل مخصوصي باشد كه مستقيما روي ترمز اثر كرده و از برگشت ناگهاني بار جلوگيري نمايد.
ب- طوري تعبيه شده باشد كه بتوان از داخل اطاق فرمان آن را به حالت اوليه عودت داده آماده بكار نمود.
ماده 76- راننده جرثقيل متحرك بايد هميشه در ابتدا و انتهاي كار دستگاه محدودكننده ارتفاع بالابردن بار را آزمايش نمايد.
ترمزهاي دستگاه بالابر
ماده 77- موتور بلندكننده بار در جرثقيل هاي متحرك بايد با وسايل زير مجهز شده باشد.
الف- داراي ترمز فنري قابل آزاد شدن بوسيله جريان برق باشد بطوري كه گشتاور مقاوم اين ترمز از گشتاور متحرك موتور كمتر نباشد .
ب- يا ترمز مكانيكي كه قادر به نگهداري يك برابرونيم بار مجاز جرثقيل باشد.
ماده 78- موتورهاي بالابر در جرثقيل هاي متحركي كه بار مجاز آنها پنج هزار كيلوگرم يا بيشتر باشد بايد داراي دو ترمز الكتريكي و يا يك ترمز مكانيكي و يك ترمز الكتريكي باشند.
روشنايي
ماده 79- روي پل هاي جرثقيل هاي متحركي كه در فضاي آزاد كار مي كند بايستي چراغ هائي نصب نمود كه در تاريكي قلاب هاي بلندكننده بار هميشه بخوبي نمايان باشند.
كنترل حركت پل جرثقيل هاي با پل متحرك
ماده 80- جرثقيل هاي با پل متحرك بايد مجهز به ترمزهاي دستي يا پائي مناسب جهت كنترل حركت پل جرثقيل باشد.
چرخ هاي جرثقيل با دروازه متحرك
ماده 81- چرخ هاي جرثقيل با دروازه متحرك بايد داراي حفاظ يا روپوش مخصوص باشند .
ماده 82- ارابه جرثقيل با دروازه متحرك بايد داراي گيره هاي مخصوصي باشند تا براي كار دروازه در يك نقطه معين يا موقع تعطيل كار بتوان چرخ هاي پايه هارا به ريل ها ثابت نمود.
دستگاه هاي اعلام خطر
ماده 83- جرثقيل هاي متحرك بايد داراي دستگاه هاي آژير باشند و اين دستگاه ها بايد در دسترس راننده جرثقيل باشد تا در صورت لزوم مورد استفاده قرار گيرد .
طرز كار دستگاه هاي كنترل
ماده 84- راننده جرثقيل قبل از وصل كليد اصلي يا كليد ثانوي بايد كاملا مطمئن گردد كه تمام دستگاه هاي كنترل بحالت قطع قرار گرفته اند و وصل جريان هيچ گونه خطر الكتريكي و يا مكانيكي براي اشخاص مجاور توليد نمي نمايد.
ماده 85- در صورتي كه جريان در مدار الكتريكي مختل و يا قطع شود راننده جرثقيل بايد فورا كليه كليدهاي كنترل را قطع و مراقبت كند كه تا رسيدن جريان كليدها به حالت قطع باقي بماند.
ماده 86- راننده جرثقيل متحرك نبايد فقط به دستگاه خودكار كنترل و توقف موتور در پايان ميدان عمل اطمينان كند بلكه بايد از داخل اطاق فرمان نيز تغيير مكان جرثقيل و بار را كنترل و مراقبت نمايد.
ماده 87- راننده جرثقيل قبل از خروج از اطاق فرمان بايد تمام دستگاه هاي كنترل را به حالت قطع در آورد و كليدهاي اصلي را قطع و آنها را قفل كند.
كاركردن دو يا چند جرثقيل در روي يك مسير
ماده 88- هنگامي كه بيش از يك جرثقيل متحرك در روي يك مسير كار مي كند حداقل فاصله دو جرثقيل متحرك از 9 متر نبايد كمتر شد.
بلند كردن بار بوسيله دو جرثقيل متحرك
ماده 89- هنگامي كه دو جرثقيل متحرك براي بلند كردن بار واحدي بكار مي روند بايد توجه داشت كه:
الف- فقط يك نفر كارگر علامت دهنده به رانندگان هر دو جرثقيل علامت دهد.
ب- به منظور اطمينان از هماهنگي صحيح كار دو جرثقيل پيش بيني هاي لازم به عمل آيد.
ج- در صورتي كه دو جرثقيل بلند كننده از نوع بازودار باشد بايد قسمت ثابت و متحرك بازو در هر دو جرثقيل با شيب مساوي تنظيم شود.
حمل بار به وسيله دروازه متحرك
ماده 90- هنگامي كه دروازه متحرك جهت حمل بار بكار ميرود علامت دهندگان يا ساير مسئولين كه از روي زمين راهنمايي مي كنند بايد پيشاپيش بار حركت كنند و اشخاصي را كه در مسير بار قرار گرفته اند آگاه نموده و دقت نمايند كه سوزنهاي ريل ها در موقعيت صحيح قرار داشته و ارتفاع بار به اندازه اي باشد كه به هيچ مانعي برخورد ننمايد.
تعمير جرثقيل هاي متحرك
ماده 91- موقعي كه احتياج به تعمير جرثقيل متحرك باشد بايد جرثقيل را تا آنجا كه امكان دارد از محل كار دور نمود تا مانع كار ساير كارگران نشده و كار جرثقيل هاي ديگر را مختل نسازد همچنين حتي المقدور بايد سكوي تعمير در اطراف جرثقيل بر پا كرد. يا برزنت محافظ در زير جرثقيل به منظور حفاظت تعميركنندگان در ارتفاع مناسبي گسترد.
ماده 92- چنانچه بازوي مناسبي در جرثقيل متحرك براي وصل به قرقره هائي كه جهت تعمير بكار ميرود وجود نداشته باشد بايد بازوي آهني مناسبي كه مقاومت كافي داشته و بتواند سنگين ترين قطعات ارابه را بلند نمايد براي تعمير جرثقيل متحرك تعبيه نمود.
ماده 93- قبل از شروع تعمير جرثقيل هاي متحرك كارگران تعميركننده بايد ته نكات زير توجه كنند.
الف- اطمينان حاصل كنند كه تمام كنترل هاي الكتريكي به حالت قطع و دو كليد اصلي و ثانوي به حالت باز بوده و يكي از آنها قفل باشد.
ب- تابلوهائي با عبارت (جرثقيل در حال تعمير) روي جرثقيل و همچنين روي زمين در اطراف محوطه تعمير بگذارند .
ج- اگر جرثقيل هاي متحرك ديگري در روي زمين همين مسير كار مي كنند نگهدارنده مطمئني به فاصله مناسبي روي ريل مسير بگذارند يا از وسائل حفاظتي ديگري براي توقف استفاده نمايند.
ماده 94- در جرثقيل هاي متحرك بايد قبل از پياده كردن محور قرقره ها يا استوانه هاي كابل يا تعويض آرميچر موتور بلند كننده بار بايد كليه كابل هاي مربوطه از روي قرقره ها باز شوند هر گاه اين كار مقدور نباشد بايد مكانيسم حركت دهنده بطور مطمئن قفل شود تا از گردش قرقره هاي كابل جلوگيري بعمل آيد.
ماده 95- پس از پايان تعميرات جرثقيل هاي متحرك بايد تمام حفاظ ها و دستگاه هاي استحفاظي را مجددا به جاي خود قرار داد و قبل از بكار انداختن مجددا جرثقيل متحرك كليه ابزارها و آچارها و ساير اشيائي كه جهت تعمير به محوطه آورده شده است جمع آوري نمود.
كار كردن در مجاورت جرثقيل هاي با پل متحرك
ماده 96- هرگاه شخصي روي مسير يا در مجاورت مسير جرثقيل يا پل متحرك كار كند بايد پيش بيني هاي لازم و مؤثر بعمل آيد تا اطمينان حاصل شود كه فاصله پل جرثقيل از اين شخص حداقل از 6 متر كمتر نشود .
 
فصل پنجم – جرثقيل متحرك موتوري 
جرثقيل تلسكوپيجرثقيل تلسكوپي
مقررات عمومي
ماده 97- رعايت مقررات فصول دوم و سوم اين آئين نامه كه به ترتيب راجع به دستگاه هاي بالابر و جرثقيل ها مي باشد از نظر ساختمان استفاده، تعمير و نگهداري جرثقيل هاي متحرك موتوري كه در كارگاه ها كار مي كنند نيز الزامي است.
نشان دادن ظرفيت جرثقيل متحرك موتوري
ماده 98- ظرفيت جرثقيل هاي متحرك موتوري بايد بطور واضح در داخل و يا خارج اطاق فرمان مشخص شده باشد.ضمنا بايد حداكثر بار مجاز نيز براي حالات مختلف بازوي جرثقيل و اوضاع مختلف قرقره بالابرنده با بازوي اضافي يا بدون آن تعيين و نشان داده شود.
آژير اضافه بار
ماده 99- جرثقيل هاي متحرك موتوري بايد با آژير خودكار مجهز باشد كه هر گاه جرثقيل باري بيش از بار مجاز بلند كند بطريق مشخص و پر صدا اعلام خطر نمايد.
فضاي آزاد براي بدن انسان
ماده 100- براي اينكه كارگران بين قطعات متحرك جرثقيل موتوري و بدنه ارابه حامل آن قرار نگرفته و مصدوم نشوند بايد فاصله آزادي كه حداقل 35 سانتيمتر باشد بين قسمت گردنده و بدنه ارابه حامل وجود داشته باشد.
پله ها و نرده هاي اطراف
ماده 101- ارابه حامل و اطاق فرمان جرثقيل موتوري بايد بوسيله پله و نرده هائي در اطراف آن به نحوي مجهز شده باشد كه به آساني و بدون خطر بتوان به اطاق فرمان جرثقيل و محل كار راننده داخل شد.
اطاق فرمان
ماده 102- در هر يك از طرفين اطاق فرمان جرثقيل هاي متحرك موتوري بايد يك در تعبيه شده باشد به نحوي كه لولاي درها در قسمت عقب قرار گيرد و هر يك از اين درها به طرف خارج باز شود و با دستگيره هايي مجهز باشد تا به هر جهت كه دستگيره گردانده شود در باز گردد.
ماده 103- كف سكوي ارابه حامل جرثقيل متحرك موتوري و كف اطاق فرمان آن بايد از صفحات چوبي مخصوص يا آهن عاج دار مفروش شده باشد تا خطر ليز خوردن كارگران را تخفيف دهد.
ماده 104- اطاق فرمان جرثقيل هاي متحرك موتوري كه با بخار كار مي كنند بايد داراي راهروي آزاد سرتاسري باشد.
ديگ هاي بخار
ماده 105- رعايت مقررات آئين نامه دستگاه هاي مولد بخار و ديگ هاي آب گرم از نظر ساختمان و طرز كار و نگهداري و تعمير ديگ هاي مزبور در جرثقيل هاي متحرك كه با بخار كار مي كنند نيز الزامي است.
موتورها
ماده 106- موتورهاي ديزلي – بنزيني و ماشين هاي بخار در جرثقيل هاي متحرك موتوري بايد داراي حفاظ هاي مناسبي باشد تا راننده هاي آن از خطر تصادم با قطعات متحرك در امان باشند.
ماده 107- لوله خروج بخار و شيرهاي سيلندر در جرثقيل هاي متحرك موتوري كه با بخار كار مي كنند بايد بوسيله لوله هاي طويل به خارج هدايت شوند تا آب داخل كف اطاق فرمان نشده و موجب ليز شدن نگردد.
ماده 108- در جرثقيل هاي متحرك موتوري انتهاي لوله هايي كه گاز يا بخار و آب سرزير انژكتورها از آن خارج مي شود بايد بطرف پائين باشد .
ترمزهاي چرخ
ماده 109- چرخ هاي ارابه جرثقيل هاي متحرك موتوري بايد به هر دو نوع ترمز دستي و مكانيكي مجهز باشد.
اتصال خودكار
ماده 110- ارابه جرثقيل هاي متحرك موتوري بايد در جلو و عقب داراي اتصالي هاي خودكار باشد بطوري كه بتوان از هر دو طرف ارابه اتصالي ها را باز نمود.
اهرم هاي فرمان
ماده 111- اهرم هاي فرمان جرثقيل هاي متحرك موتوري بايد با وسائلي مجهز شده باشند كه بتوان آنها را در حالت آزاد قفل كرد.
حفاظ كابل ها
ماده 112- براي جرثقيل هاي متحرك موتوري حفاظ كابل در قسمت هاي زير بايد در نظر گرفته شود:
الف – در قسمت هاي انتهائي بازو براي آنكه از برخورد قلاب كابل با شيار قرقره گردان جلوگيري شود.
ب- در ناحيه اي كه سيم هدايت بازوي جرثقيل در روي قرقره هرز گرد مربوطه حركت مي كند.
تجهيزات الكتريكي
ماده 113- جرثقيل هاي متحرك موتوري كه با جريان برق كار مي كند بايد داراي اتصالي مطمئني به زمين باشد.
روشنائي
ماده 114- هر گاه جرثقيل هاي متحرك موتوري هنگام شب كار كنند نكات زير بايد رعايت شود:
الف – جرثقيل بايد داراي چراغ جلو و حداقل يك چراغ قرمز در عقب باشد
ب- چراغ ها در داخل اطاق فرمان طوري تعبيه شود كه نور آنها مزاحم ديد رانندگان جرثقيل نباشد و در عين حال رانندگان بتوانند محل كار خود را به خوبي به بينند و دستگاه هاي اندازه گيري ـ سطح آب و درجه بخار را به طور صحيح كنترل نمايند.
دستگاه هاي آگاه كننده
ماده 115- جرثقيل هاي متحرك موتوري بايد با بوق هاي آگاه كننده و قوي مجهز باشد تا بتوان قبل از بكار انداختن جرثقيل و يا احيانا در حين حركت از آنها استفاده نمود.
مانور كردن دستگاه
ماده 116- وقتي جرثقيل هاي متحرك موتوري د رحركت باشد بايد:
الف- در صورتي كه جرثقيل روي ريل حركت كند فقط اشخاص مجاز اختيار تعويض سوزن هاي ريل را داشته باشند.
ب- رانندگان جرثقيل مطمئن باشند كه حين حركت بازوي جرثقيل به ساختمانها و خر پاها بر خورد نكرده و ضمنا بازو به اندازه كافي پائين نگهداشته شود تا اشيائي كه در بالاي جرثقيل قرار گرفته است تصادم ننمايد.
ماده 117- قبل از اينكه رانندگان جرثقيل متحرك موتوري محل كار خود را به علت تمام شدن وقت يا توقف موقت ترك نمايند بايد ارابه جرثقيل را به حالت ترمز نگهدارند و بازوي جرثقيل را به حالت آزاد روي تكيه گاه خود قرار دهند و تمام وسائل كنترل را قفل و يا در محل آزاد خود محكم نمايند.
 
فصل ششم ـ جرثقيل هاي بازوئي 
مروري بر اصول ايمني جرثقيل هاي برجيمروري بر اصول ايمني جرثقيل هاي برجي
مقررات عمومي
ماده 118- رعايت مقررات مندرج در فصول دوم و سوم اين آئين نامه كه به ترتيب راجع به دستگاه هاي بالابر و جرثقيل ها مي باشد از نظر ساختمان استفاده، تعمير و نگهداري جرثقيل هاي متحرك بازوئي كه در كارگاه ها كار مي كنند نيز الزامي است.